Przyczyny i patogeneza
Ostre zapalenie gruczołu występuje często u fretek i pojawia się albo zaraz po porodzie, albo w szczycie laktacji, gdy młode mają trzy tygodnie i występuje duże obciążenie samicy.
Wśród czynników przyczynowych zwykle wymienia się gronkowca i bakterie podobne do pałeczek okrężnicy, przenikają prawdopodobnie do gruczołów przez małe uszkodzenia skóry, powodowane przez ssące fretki.
Mastitis powodowane przez pałeczki występuje szczególnie często przy zanieczyszczeniu środowiska kałem fretki. Zapalenie gruczołów może także przebiegać w formie głębokiego zapalenia skóry, ropnia lub martwicy. Zakażenie może być uogólnione jeśli nie podejmie się leczenia.
Jama ustna ssących młodych może być źródłem zakażenia sąsiednich gruczołów i innych samic pełniących rolę przybranych matek.
Objawy kliniczne
Jeden lub więcej gruczołów może być obrzmiały, zaczerwieniony i bolesny z przekrwieniem, obrzękiem i czasem wylewami krwawymi obejmującymi gruczoły i przylegające tkanki.
Zwierze może nie mieć apatytu, wykazywać senność i niechęć do karmienia, mogą także wystąpić objawy ogólne, w tym gorączka, wyciek z nosa i biegunka.
Zakażenia gronkowcem mają charakter ropny, a przewody mlekowe są powiększone i wypełnione ropą oraz towarzyszy im obrzęk zapalny. Ropnie w gruczole mlekowym występują w formie dużego, chełbocącego obrzmienia, które pęka i wydziela się z niego duża ilość materiału ropnego.
W przypadku martwiczego zapalenia gruczołu mlekowego, spowodowanego E.coli, obserwuje się obszar rozsianej, ciężkiej koagulacyjnej lub rozpływnej martwicy, przechodzącej na otaczające tkanki. Na zmienionych obszarach występuje zgorzel już po kilku godzinach od zakażenia. Tkanki ciemnieją i widoczna jest wyraźna strefa demarkacyjna. Samica jest w złym stanie ogólnym i odwodniona w wyniku endotoksemii. Stan ten zagraża życiu i niezbędne jest szybkie leczenie.
Rozpoznanie
Objawy kliniczne mają podstawowe znaczenie diagnostyczne.
Często mimo normalnego wyglądu mleka, występują w nim bakterie i należy rutynowo wykonać posiew i antybiogram.
Leczenie
W większości przypadków należy pozostawić młode z matką, a nie dostawiać ich innej samicy.
Składa się na to kilka powodów. Młode mogą być źródłem zakażenia, dostawianie ich innej samicy może rozprzestrzeniać chorobę. Ponadto, jeśli usunie się miot, ustanie produkcja mleka i samica, gdy wyzdrowieje, nie będzie mogła już karmić potomstwa.
Opróżnienie zakażonego gruczołu mlekowego jest często metodą leczenia mastitis u innych gatunków, a pozostawienie potomstwa z samicą jest najprostszą metodą osiągnięcia tego celu u fretek. Może być konieczne podawanie preparatu mlekozastępczego w czasie choroby samicy, ale młode należy trzymać razem z nią. Jeżeli podejmie się szybko leczenie, będzie ona kontynuować karmienie ich.
Przypadki zapalenia gruczołu mlekowego należy leczyć jak poniżej. Bardzo ważne jest ścisłe przestrzeganie higieny, żeby nie zakażać innych samic. Trzeba dokładnie myć ręce po każdym kontakcie z chorą samicą i jej miotem. Stosować antybiotyk zgodnie z wynikiem antybiogramu. Podawać samicy płyny, witaminy i dodatki żywieniowe. Na zmienione gruczoły, często stosować ciepłe kompresy, żeby zmniejszyć dyskomfort i ograniczyć zakażenie. W regularnych odstępach odwracać samicę, żeby umożliwić młodym ssanie zmienionych gruczołów, by je opróżnić. Potomstwu należy podawać kilka kropli tego samego antybiotyku co samicy w celu zapobieżenia wystąpienia zapalenia jelit.
Ropnie w gruczole leczyć jak każde inne, umożliwiając odpływ wydzieliny i przepłukując jamę ropną dwa razy dziennie rozcieńczonym roztworem antyseptycznym.
W przypadku martwiczego zapalenia gruczołu, by uratować samicę należy podjąć natychmiast intensywną terapię. Usunąć nekrotyczne tkanki przy pomocy skalpela. Wyciąć martwy obszar w znieczuleniu ogólnym i założyć szew, stosując podnaskórkowe szwy po umieszczeniu dreny chirurgicznego.
Podawać dożylnie płyny i antybiotyk o szerokim spektrum działania, jak amoksycylina, najlepiej po uzyskaniu wyniku posiewu i antybiogramu. Choroba przebiega z objawami bólu co może spowodować niechęć do karmienia, dlatego należy podać fluniksynę, która także zwalczy objawy toksemii. Po leczeniu samica można utracić jeden lub więcej gruczołów, może wystąpić ponownie mastitis lub może całkowicie wyzdrowieć.
Zapobieganie
Ścisłe przestrzeganie higieny w dużym stopniu zapobiega mastitis.
Należy zmieniać legowisko w miejscu oddawania kału i moczu raz lub dwa razy dziennie, a klatkę czyścić i dezynfekować. Wykotnik sterylizować po zmianie ściółki, raz lub dwa razy w tygodniu.
Mimo tego mogą pojawić się przypadki zapalenia. Czynniki przyczynowe normalnie zasiedlają przewód pokarmowy, i gdy młode zaczynają oddawać spontanicznie kał w wieku 3 tyg, wykotnik ciągle będzie nim zanieczyszczony. Niektórym ostrym przypadkom można zapobiegać codziennie badając samicę, szczególnie między 3 a 5 tygodniem po porodzie. Jeśli występują jakiekolwiek objawy zaczerwienienia lub obrzmienia gruczołów mlekowych, należy podać prewencyjnie przez 5 dni antybiotyk o szerokim spektrum działania, na przykład amoksycylinę.
Maggie Lloyd (1999)>Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób: